3
Ön Ünlülü Kelimeler
Azerbaycan’ca (Azerbaycan Türkçesi): oxu, aparmalısan, gətirəcəksən, bilərsən, axtar vb
Arapça kelimelerde bulunan uzun seslerin bir kısmı kısalırken
uyumu bir sözcükteki ünlülerin önlük-artlık (e, i, ö, ü / a, ı, o, u) uyumu olarak, dudak uyumu ise düzlük-yuvarlaklık (a, e, ı, i / o, ö, u, u) uyumu olarak bilinir
Arapça alıntı kelimelerdeki ünlülerin durumu, Türkçede ünlü Önlük-artlık uyumu geleneksel olarak ünlülere ilişkin olarak düşünülse de, aslında ön-art söylenişleri olan k, g, l ünsüzlerinin de bu uyuma girdikleri söylenmektedir
una göre kelimeler iki sınıfa ayrılır: Ön Ünlülü Kelimeler Ancak bazı artlık-önlük (kalınlık-incelik) uyumu bakımından aykırılaşmalara ön damak, art damak, yan (lateral) ünsüzlerle uzun ünlünün sebep olduğu gözlemlenmektedir
Türkçe
Önlük-Artlık Uyumu: Yaygın olarak büyük ünlü uyumu adıyla bilinen bu özellik yalnız Türkçe kökenli sözcüklerle ilgilidir
Ancak bazı artlık-önlük (kalınlık-incelik) uyumu bakımından aykırılaşmalara ön damak, art damak, yan (lateral) ünsüzlerle uzun ünlünün sebep olduğu gözlemlenmektedir
Artlık-önlük uyumu: Türkçe kökenli sözlerde kök hecedeki ünlünün niteliğinin sonraki hecelerdeki ünlünün art ya da ön olmasını belirlemesi durumudur
Önlük-artlık (Kalınlık-incelik) uyumu Türkçede ünlü uyumu konusu söz konusu edildiğinde alıntı kelimelerde bu uyumun aranamayacağından bahsedilerek, ünlü uyumsuzlukları istisnai kabul edilmektedir
kızıl önlük
Düzlük-yuvarlaklık bakımındanaykırılaşmanın sebebi ise dudak ünsüzleridir
ma sözcüğünü ele
Bölge ağzında ölçünlü Türkçenin aksine bazı eklerin uyuma girdiği görülür